1959 yılında Milli Lig ismiyle başlayan ve ardından Türkiye 1. Futbol Ligi/ Süper Lig isimleriyle oynanmaya devam eden futbol organizasyonumuzda yıllar içerisinde defalarca rekorlar ve ilkler yaşanmış, her gelen oyuncu, takım veya antrenör de gerçekleştirilen bu başarıları geçmeye çalışmış. 1988-1989 sezonu da buna benzer bir başarıyla noktalanmış ve Fenerbahçe tarihine meşhur 103 gollü şampiyonluk olarak geçen sezon yaşanmış. O sezon sonu puan cetveline baktığımızda Fenerbahçe’nin 36 maçta 103 gol atığı 27 gol yediğini ve sadece 1 mağlubiyet alarak ligi 93 puanla tamamladığını görüyoruz. (TFF, 2021) Gerçekten muazzam bir sezon yaşanmış. Peki bu sezon bir rekor mu?

1.      1962-1963 Sezonu

1959 yılında başlayan ligimiz sadece 3 sezon dışında hep aynı düzende oynanmış. Ligde yer alan tüm takımların birbirleriyle biri deplasman diğeri ise iç saha olma üzere iki defa karşılaştığı format şeklinde. 2011-12 Sezonunda tek yıl geçerli olacak olan Süper Final[1] formatı oynanıyor. 1959 yılı ve 1961-62 sezonlarında ise lige katılan takımlar kırmızı ve beyaz isimlerinde iki ayrı gruba ayrılmışlar. 1959 yılında bu grupları lider tamamlayan Galatasaray ile Fenerbahçe arasında final müsabakaları düzenlenmiş. 1961-62 sezonunda gruplarını ilk 6 sırada tamamlayan ekipler 12 takımın yer aldığı Final grubunu oynamışlar. Final grubu yeni baştan bir puan cetveli ile tüm takımların eşit şartlarda başladığı şekilde oluşturulmuş. İşte bu sezon hem Kırmızı grup hem de Final grubunu birincilikle bitiren Galatasaray toplamda oynamış olduğu 42 karşılaşmada 105 gol atıp 35 gol yiyerek şampiyon oluyor. Sezonun gol kralı ise 38 golle Metin Oktay. Metin Oktay sadece 26 karşılaşmada oynayarak bu gol adedine ulaşmış. (Çakır, 2011) Bazı kaynaklar, Metin Oktay’ın 38 golü 26 karşılaşmada atmasından ötürü gol ortalamasının 1.46 olduğunu yazıyorlar fakat bana göre bu sağlıklı bir hesaplama değil. Özellikle futbol gibi spor branşlarında sezonlar bir bütün olarak ele alınmalı. Bir oyuncunun sakatlık geçirmesi, sezonun belirli bir noktasında transfer gerçekleştirmesi veya farklı sebeplerden ötürü takımında yer almamış olması o sezonun bütünlüğünü etkilememeli. Bu nedenledir ki gol ortalamasının 0,9 alınmasının daha doğru olduğunu düşünüyorum.

105 gollü şampiyonluğu artık bildiğimize göre bunun üzerine konuşabiliriz. Bahsettiğimiz gibi o sezon ligde kümülatif bir puan durumu yok. Buna rağmen resmi olarak kabul edilen gol kralları ve attıkları goller durumu belgeler nitelikte. TFF kayıtlarına göre o sezonun gol kralı olan Metin Oktay’ın hem Kırmızı Grup hem de Final Grubu’nda attığı goller resmi olarak kabul ediliyor ve 38 gol ile sezonun gol kralı ünvanını alıyor. (TFF, 2021) Aynı şekilde 1959 yılında Metin Oktay’ın final ilk karşılaşmasında attığı gol ve 2011-12 sezonunda Trabzonspor’lu Burak Yılmaz’ın Süper Final karşılaşmalarında attıkları goller de gol krallığı sıralamalarında hesaba katılmış. Yani TFF zaman zaman kademeli oynatsa da sezonları birer bütün olarak ele almış ve atılan golleri de buna göre kaydetmiş. 1962-1963 sezonu aynı zamanda lig tarihinde takımların en fazla maç yaptığı sezon niteliğinde. Bu karşılaşma adedine en yakın olarak 40 maçlık sezon oynanmış[2]. Galatasaray 62-63 sezonunu maç başına 2.5’lik gol ortalaması ile tamamlamış.

2.      Esas Olan Atılan Gol Mü Yoksa Ortalama Mı Olmalı?

1988-1989 sezonu gösterişli Fenerbahçe şampiyonluğu yanı sıra Türk futbol tarihimize geçmiş en trajik olaylardan birine daha sahne oluyor. 20 Ocak 1989 tarihinde Malatya deplasmanına giden Samsunspor kafilesi 5 kişinin yaşamını yitirdiği ve çok fazla yaralının olduğu bir trafik kazası geçiriyor. (Hürriyet, 2020) Bu kaza sonucu lige devam edemeyen Samsunspor çıkamadığı tüm maçlarda 3-0 hükmen mağlup ilan ediliyor. Lig sonundaki Fenerbahçe’nin attığı gol hanesinde yazan 103 golün 3’ü bu şekilde geliyor. Bu söylediğim durum yanlış anlaşılmasın. Şampiyonluğun 103 gol ile anılması zaten doğru olan. Burada tartışılacak bir konu yok. Sonuçta oynanan oyunun kurallarından biri de bu. Öte yandan ise 103 golün hatırı aslında 100 gol barajına ulaşılması ki bu da zaten gerçekleşmiş. Fenerbahçe bu 103 gole 36 maçta ulaşıyor. Gol ortalaması maç başına 2.86.

1959 yılında oynanmaya başlanan ligde bir sezonda en fazla gol atan takım Galatasaray. Fenerbahçe ise bir sezonda maç başına en fazla gol ortalamasına sahip olan takımı konumunda. Kayıtlar ortada. Peki rekoru hangisine vermemiz gerekiyor?

3.      Benzer Bir Durum: Gol Krallığı

Bu sorunun cevabı için futboldaki gol ile kırılmış diğer rekorlara bir bakalım. Türkiye futbolunda kırılmış gol rekorlarından biri Tanju Çolak’a ait. 1987-88 sezonunda attığı 39 gol ile bir sezonda en çok gol atan futbolcu rekorunun sahibi. O sezon Galatasaray 38 maça çıkıyor. Çolak’ın maç başına gol ortalaması 1.02. 1996-1997 sezonunda gol kralı olan Hakan Şükür ise attığı 38 gol ile çok yaklaşmasına rağmen Çolak’ın rekorunu kıramıyor. Halbuki bu 38 gol 34 maçta atılmış ve maç başına gol ortalaması 1.11. Buna rağmen Tanju Çolak’ı geçemiyor. Çolak da rekoru yukarıda bahsettiğimiz 1962-63 sezonunda 38 gol atan Metin Oktay’dan alıyor. Oysa Metin Oktay’ın bir sezonda maç başına attığı gol ortalaması 1960-61 sezonunda daha yüksek ama 36 gol atmış (38 maçta). Yani kırılan rekorlar ortalama değil toplam gol adedi bazında.

Bir maçta en fazla gol atan, en fazla gol kralı olan, bir takıma karşı en çok gol atan gibi gol rekorlarımız olsa da biz burada sezon genellerini konuştuğumuz için birbirlerine kıyas olacak başka rekorlarımız yok. Bunun için belirli bir sezon, turnuva veya organizasyondaki gol rekorlarının toplam sayıya mı yoksa gol ortalamasına göre mi alındığına bir bakmak için yurt dışından örnek arıyorum.

4.      UEFA Nasıl Uygulamış?

UEFA Kulüpler organizasyonlarında bir sezonda en çok gol atan futbolcu ünvanı iki oyuncuya ait. Radamel Falcao 2010-2011 sezonunda Porto’nun UEFA Avrupa Ligi’ndeki 15 müsabakasında 17 gol atıyor. 2013-14 sezonunda aynı gol sayısına Cristiano Ronaldo ulaşırken takımı Real Madrid 13 müsabaka yapıyor. Rekor ise toplam gol sayısı alındığı için iki futbolcuya birden ait.

UEFA Şampiyonlar Ligi’nde bir sezonda en çok gol atan takım ünvanı 1999-2000 sezonunda 16 maçta 45 gol ile Barcelona’ya ait. Bayern Münih 2019-20 sezonunda 11 maçta attığı 43 gol ile 3.91’lik bir maç başına gol ortalaması tutturmasına rağmen UEFA’ya göre rekorun sahibi değil. UEFA resmi web sayfasında yayınlanan haberin alt başlığı ise şu şekilde; “Bayern 2019/20 UEFA Şampiyonlar Ligini kazandı fakat gol rekorunu kırmayı başaramadı.” (UEFA, 2021)

5.      Sonuç

Burada verdiğimiz UEFA örnekleri sadece fikir oluşturmak için. Yoksa elbette ki UEFA veya başka ülkeler ile aynı uygulamalara gitme gibi bir zorunluluğumuz yok. Her organizasyon kendi içindeki uygulamalara kendisi karar verir. İşin aslı TFF tarafından herhangi bir dalda birilerine rekor da atfedilmemiş durumda. Bizim konuştuğumuz ve rekor diye adlandırdığımız kayıtlar kamuoyu ve medya tarafından ünvanlandırılmış başarılar. Yani isteyen istediği kriterlere göre hesap yaparak çeşitli rekorlar ünvanlandırabilir. Eğer “bir sezonda, oynanan maç başına atılan en yüksek gol ortalaması rekoru” şeklinde adlandırırsak Fenerbahçe’nin 88-89 sezonunu saymalıyız. “Bir sezonda en fazla gol atan takım rekoru” ise 62-63 sezonuna ait.

Kaynakça

Çakır, A. (2011). Taçsız Kral. İstanbul: Demir Ajans.

Hürriyet. (2020, Ocak 20). 20 Ocak 1989’da Türkiye Mateme Boğuldu. 11 19, 2021 tarihinde Hürriyet: https://www.hurriyet.com.tr/sporarena/samsunspor-kazasinda-kac-kisi-oldu-20-ocak-1989da-turkiye-mateme-boguldu-41423781 adresinden alındı

TFF. (2021). Süper Lig Arşiv- 1962-1963 Sezonu. 11 19, 2021 tarihinde TFF Resmi Web Sayası: https://www.tff.org/default.aspx?pageID=1187 adresinden alındı

TFF. (2021). Süper Lig Arşiv- 1988-89 Sezonu. 11 19, 2021 tarihinde TFF Resmi Web Sayfası: https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=1213 adresinden alındı

UEFA. (2021, Ağustos 23). Most goals in a Champions League season. 11 19, 2021 tarihinde UEFA Resmi Web Sayfası: https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0260-1022946a3df4-505a0487e598-1000–most-goals-in-a-season/ adresinden alındı

---

[1] Ligi ilk 4 sırada tamamlayan takımların ligi tamamlamış oldukları puanlar ikiye bölünerek yeni bir puan cetveli oluşturuluyor. Bu yeni puan cetveli ile 4 takımın çift devreli, deplasmanlı oynadığı Süper Final ardından lig şampiyonu belli oluyor. Ligi 5, 6, 7 ve 8. sırada tamamlayan takımlar ise aynı format ile Avrupa Kupaları’na katılacak ilave takımları belirlemek için mücadele ediyorlar.

[2] 2020-2021 sezonunda Beşiktaş oynadığı 40 maçta 89 gol kaydetmiştir. Beşiktaş bu sezon ile tarihte en fazla mağlup olan ve en fazla gol yiyen lig şampiyonu olmuştur.